100 pytań z glottodydaktyki i glottoterapii

Bronisław Rocławski

      1.             Czym jest system edukacyjny, a czym jest metoda. Czy glottodydaktyka to tylko metoda?

      2.             Czym różni się metoda nauczania od programu nauczania?

      3.             Przedmiot glottoterapii.

      4.             Co oznacza człon „glotto”?

      5.             Uzasadnij potrzebę studiowania glottodydaktyki i glottoterapii.

      6.             Jaka podstawowa wiedza lingwistyczna leży u podstaw glottodydaktyki i glottoterapii?

      7.             Czym różni się język polski od języka angielskiego?

      8.             Pokaż na przykładach istnienie świata fonemów i głosek oraz świata liter.

      9.             Wymień wszystkie fonemy współczesnej polszczyzny.

   10.             Podaj definicję i zilustruj przykładami fonem.

   11.             Wymień wszystkie litery podstawowe.

   12.             Przedstaw podstawy podziału liter na podstawowe i niepodstawowe.

   13.             Wymień litery podstawowe i niepodstawowe dla wszystkich fonemów samogłoskowych. Podaj wyrazy, w których one występują.

   14.             Wymień litery podstawowe i niepodstawowe dla wszystkich fonemów półotwartch. Podaj wyrazy, w których one występują.

   15.             Wymień litery podstawowe i niepodstawowe dla wszystkich fonemów trących. Podaj wyrazy, w których one występują.

   16.             Wymień litery podstawowe i niepodstawowe dla wszystkich fonemów przytartych. Podaj wyrazy, w których one występują.

   17.             Wymień litery podstawowe i niepodstawowe dla wszystkich fonemów wybuchowych. Podaj wyrazy, w których one występują.

   18.             Podaj opis artykulacyjny głosek: [ i u ł r f ś ć k].

   19.             Podaj opis artykulacyjny głosek: [ e o j l ń w ź cz g].

   20.             Podaj opis artykulacyjny głosek: [ y a n s ch ć dż b].

   21.             Rola właściwego toru oddechowego w poprawnym rozwoju dziecka.

   22.             Wymień zaburzenia mowy występujące w edukacji początkowej.

   23.             Mielinizacja włókien nerwowych, inerwacja i innerwacja a możliwości dziecka w zakresie przyswajania odmiany mówionej i pisanej języka.

   24.             Wymień wszystkie głoski trwałe.

   25.             Wymień wszystkie głoski nietrwałe.

   26.             Podaj postać fonemową wyrazów: przedszkole, świat, dziecko, dzięcioł, gęsi, sąsiadka.

   27.             Zaznacz kółkiem litery niepodstawowe: p r z e d s z k o l e,  s ą s i a d k a, d z i ę c i o ł, d z i e w c z ą t k o, k s i ą d z, w i ę z i e n i e.

   28.             Jakie jest znaczenie  podziału liter na podstawowe i niepodstawowe  dla czytania?

   29.             Jakie jest znaczenie podziału liter na podstawowe  i niepodstawowe dla ortografii?

   30.             Na czym polega trudność ortofoniczna. Podaj jedną z reguł ortofonicznych.

   31.             Na czym polega trudność ortograficzna. Wymień wszystkie fonemy trudne ortograficznie.

   32.             Omów procedurę odkrywania reguł ortofonicznych i ortograficznych.

   33.             Jak należy postępować, aby litera mogła się ukształtować jako wiązka cech dystynktywnych. Wymień przykładowe cechy dystynktywne liter.

   34.             Nad czym musimy czuwać, aby dziecko nauczyło się poprawnie pisać graficznie (poprawnie kreślić i łączyć litery.

   35.             Czym jest sylaba? Wskaż granice podzielności wyrazów na sylaby.

   36.             Czym jest morfem i do czego może być wykorzystana podzielność morfemowa wyrazów?

   37.             Czym jest logotom i do czego może być wykorzystana podzielność logotomowa wyrazów?

   38.             Jak należy traktować w tekstach wyrażenia przyimkowe i co powinniśmy wiedzieć o nich?

   39.             Jakie reguły fonotaktyczne rządzą dzisiejszą polszczyzną (z przykładami)?

   40.             Czy podzielność sylabiczna wyrazów pokrywa się z podzielnością wyznaczaną przy przenoszeniu części wyrazu do nowego wiersza?

   41.             Co powinniśmy wiedzieć o dynamice zmian językowych?

   42.             Jaka jest przyczyna powstawania coraz większych różnic w piśmie alfabetycznym między odmianą mówioną a pisaną?

   43.             Czego domaga się Jezus Chrystus w Kazaniu na górze: „Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić. Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni. Ktokolwiek więc zniósłby jedno z tych przykazań, choćby najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, ten będzie najmniejszy w królestwie niebieskim. A kto je wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim.”

   44.             Czym różni się pismo alfabetyczne od pisma ideograficznego? Czy jest możliwa interferencja jednego rodzaju pisma na drugie? Czy w nauczaniu podstawowym dzieci posługują się pismem ideograficznym?

   45.             Jakie zagrożenia dla nauki pisania płyną z tzw. alfabetów obrazkowych czy wyrazów wprowadzających używanych w elementarzach?

   46.             Dlaczego powinniśmy unikać w edukacji początkowej podręczników?

   47.             Dlaczego nie należy stosować w nauczaniu języka polskiego metod wziętych z nauczania odmiany pisanej języka angielskiego?

   48.             Jak i kiedy możemy dzieciom uświadomić istnienie świata głosek (fonemów) i świata liter?

   49.             Wymień i omów trzy osie istotnych zadań przygotowujących dzieci do czytania i pisania.

   50.             Czym jest tzw. oś syntezy?

   51.             Czym jest tzw. oś analizy?

   52.             Czym jest tzw. oś litery?

   53.             Jakie zadania ciążą na rodzinie w zakresie przygotowania dziecka do czytania i pisania?

   54.             Określ minimum wiedzy lingwistycznej niezbędnej do tego, aby móc uczyć dzieci czytania, pisania i liczenia.

   55.             Jaką osobowością powinien być nauczyciel?

   56.             Dlaczego w przygotowaniu do czytania mówimy o syntezie z utrudnieniami?

   57.             Dlaczego w przygotowaniu do pisania mówimy o analizie z utrudnieniami?

   58.             Dlaczego w przygotowaniu do czytania i pisania mówimy o dobrej biernej znajomości liter?

   59.             Dlaczego na plan pierwszy w poznawaniu wysuwamy litery pisane?

   60.             Czym się wyraża i do czego jest potrzebna bierna i czynna znajomość liter?

   61.             Jaką rolę w procesie przygotowania do czytania i pisania odgrywają ćwiczenia w zakresie wydłużania postaci głoskowej wyrazów?

   62.             Jakie warunki muszą być spełnione, aby dziecko mogło przejść do czytania i pisania?

   63.             O co musimy zadbać, aby dziecko zostało dobrze przygotowane do pisania?

   64.             Omów trzy plansze do ćwiczenia techniki czytania zwanej „ślizganiem się”.

   65.             Wskaż zagrożenia płynące z pseudotechnik czytania.

   66.             Na czym polega budowanie świadomości ortograficznej i kiedy się to odbywa?

   67.             Omów istotne walory pisma ortograficzno-ortofonicznego.

   68.             Omów, posługując się przykładami,  problemy ortofoniczne w piśmie ortograficzno-ortofonicznym.

   69.             Przedstaw, posługując się przykładami, problemy ortograficzne i omów ich genezę.

   70.             Dlaczego należy wiązać w edukacji początkowej naukę z zabawą?

   71.             Jakie pomoce dydaktyczne służą wiązaniu nauki z zabawą?

   72.             Omów walory dydaktyczne klocków do nauki czytania, pisania i liczenia.

   73.             Omów walory dydaktyczne glottodywaników.

   74.             Omów pomoce dydaktyczne służące przygotowaniu do pisania i pisaniu.

   75.             Przedstaw trzy własne zabawy glottodydaktyczne.

   76.             Omów skalę pomiaru tempa czytania.

   77.             Uzasadnij, że tradycyjne dyktando jest przejawem terroryzmu edukacyjnego. Co należy zrobić, aby było inaczej.

   78.             Rola okienka ortograficznego w nauczaniu ortografii.

   79.             Dokonaj krytycznej oceny tradycyjnej reguły ortograficznej z zakresu pisowni rz po spółgłoskach.

   80.             Jakie warunki muszą być spełnione, aby dziecko mogło stać się czytelnikiem?

   81.             Jakie warunki muszą być spełnione, aby dziecko mogło stać się pisarzem?

   82.             Wskaż na te walory glottodydaktyki, które zaświadczają, że w systemie edukacyjnym
B. Rocławskiego dbałość o rozwój myślenia dziecka jest na pierwszym planie.

   83.             Omów pierwsze zadanie zawarte w pracy B. Rocławskiego Nauka czytania i pisania, rozpoczynające się od stwierdzenia: Dokładnie rozpoznać w czasie pierwszych miesięcy pobytu dziecka w przedszkolu: (…).

   84.             Przedstaw krótką recenzję psychologii rozwojowej Margaret Donaldson przedstawioną w pracy Myślenie dzieci.

   85.             Wesprzyj  Jerome Brunera, który w recenzji pracy Margaret Donaldson stwierdza: „One of the most powerful, most wisely balanced and best informed books on the development of the child’s mind to have appeared in twenty years. Its implications for education are enormous.”

   86.             Odnieś się do stwierdzeń zawartych w 4. rozdziale zatytułowanym: Odmienności dzieciństwa w książce Płeć mózgu, o prawdziwej różnicy między mężczyzną a kobietą, której autorami są Anne Moir i David Jessel.

   87.             Co w artykule B. Rocławskiego pt. Nabywanie umiejętności czytania i pisania wraz z rozwijaniem logicznego myślenia w glottodydaktyce ojczystojęzycznej opublikowanym w pracy Wybrane zagadnienia edukacji człowieka w dzieciństwie (Kraków 2009) mogło skłonić Tadeusza Pilcha do wystawienia opinii: „Dla mnie –laika w tej dziedzinie „nabywanie umiejętności czytania i pisania …” przedstawione przez B. Rocławskiego było lekturą fascynującą. Choćby dla tego tylko artykułu należy zadbać, aby ta publikacja trafiła do lektur w nauczaniu studentów i przyszłych nauczycieli przedszkolnych.”

   88.             Wskaż na szczególną rolę glottodydaktyki w wychowaniu matematycznym.

   89.             Przedstaw recenzję publikacji B. Rocławskiego O związkach nauczania matematyki z nauczaniem języka w wychowaniu przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Glottispol 2010.

   90.             Co zrobić, aby liczba mogła ukształtować się jako abstrakcja wszystkich zbiorów istniejących o tej samej liczbie elementów?

   91.             Czy wymienianie w kolejności „o jeden większy” liczebników głównych można nazywać liczeniem? Co to znaczy „umiem liczyć”?

   92.             Czy ma jakiś sens mówienie o progu dziesiętnym?

   93.             Jak zapobiegać takim stwierdzeniom uczniów: „Ja umiem przeczytać nawet z zamkniętą książką  !!!” ?

   94.             Czy ma sens mówienie o czytaniu i czytaniu ze zrozumieniem w glottodydaktyce i w tradycyjnym nauczaniu?

   95.             Jak będziesz zapobiegać nauczaniu frontalnemu?

   96.             Dlaczego fińska oświata osiąga wspaniałe wyniki w międzynarodowych badaniach różnych umiejętności i postaw uczniów?

   97.             Co należy robić, aby uczniowie i nauczyciele lubili swoje miejsce nauki i pracy?

   98.             Spójrz krytycznie na podstawy nauczania.

   99.             Odnieś się krytycznie do obecnych na naszym rynku metod nauczania czytania i pisania.

100.<span style="font: 7pt "T