100 pytań z lingwistycznych podstaw logopedii...

Bronisław Rocławski

1.       Znaczenie słowa „lingwistyka”.

2.       Czym zajmuje się gramatyka?

3.       Czym zajmuje się składnia?

4.       Czym zajmuje się słowotwórstwo?

5.       Czym zajmuje się fleksja?

6.       Czym zajmuje się fonologia?

7.       Czym zajmuje się fonetyka?

8.       Jakie informacje niesie fonotaktyka i fonostatystyka?

9.       Na czym oparta jest klasyfikacja języków?

10.   Czym różni się język fleksyjny od języka pozycyjnego?

11.   Ogólna charakterystyka porównawcza języka polskiego i angielskiego.

12.   Na czym polega różnica między błędami językowymi  a zaburzeniami mowy?

13.   Czym uwarunkowane są najczęściej spotykane błędy fleksyjne u dzieci (np. panowi,
w domie …)?

14.   Na czym polega błąd składniowy w zdaniu: Idąc ulicą, padał deszcz?

15.   Wskaż i popraw błędy: Ta ilość obywateli, głosująca na pana X, jest przekonywującym dowodem istnienia wielkiej sympati na jego poglądy.

16.   Wskaż i popraw błędy: Dzieci w klasie są grzeczne, za wyjątkiem bardziej starszych chłopców.

17.   Wskaż i popraw błędy: „To ja pierwszy weszłem do klasy – zadenuncjował Staś.

18.   Wskaż i popraw błędy: „Mi to daj, szybko wyżnę tą dziurę w desce.

19.   Wskaż i popraw błędy: „ Był człowiekiem spolegliwym i jednocześnie oportunistą.

20.   Wskaż produktywny typ słowotwórczy w dzisiejszej polszczyźnie.

21.   Wskaż typ słowotwórczy nieproduktywny w dzisiejszej polszczyźnie.

22.   Wymień części mowy odmienne.

23.   Przedstaw bliżej liczebniki.

24.   Wymień części mowy nieodmienne.

25.   Jakie zjawiska językowe obserwujemy dziś w celowniku lp. deklinacji męskiej?

26.   Co doprowadziło u wielu osób do zmiany wymowy i pisowni w dopełniaczu lmn rzeczownika agrafka?

27.   Podaj najczęściej spotykane błędy ortofoniczne związane z realizacją fonemu /ł/.

28.   Podaj najczęściej spotykane błędy ortofoniczne związane z realizacją fonemów /ę/ i /ą/.

29.   Czym jest kategoria gramatyczna: wymień kategorie werbalne i imienne?

30.   Czym jest kategoria słowotwórcza; wymień najważniejsze kategorie słowotwórcze rzeczowników?

31.   Wymień i podaj przykłady części zdania.

32.   Czym jest orzeczenie, a czym jest orzecznik (posłuż się przykładami)?

33.   Omów orzeczenie i podaj przykłady orzeczenia czasownikowego i imiennego.

34.   Omów związek zgody, rządu i przynależności, posługując się przykładami.

35.   Omów ogólnie kategorie fonologiczne współczesnego języka polskiego.

36.   Przedstaw szczegółowo kategorię fonologiczną dźwięczności.

37.   Omów  istotę V.O.T (voice onset time).

38.   Podaj polskie i łacińskie nazwy narządów mowy.

39.   Narysuj przekrój strzałkowy głowy.

40.   Przedstaw istotę miękkości (itowości) głosek.

41.   Przedstaw istotę nosowości.

42.   Czym są cechy dystynktywne?

43.   Czym są cechy diakrytyczne?

44.   Fonem jako wiązka cech dystynktywnych, a fonem jako klasa głosek funkcyjnie jednorodnych.

45.   Podaj kilka cech audytywnych fonemów.

46.   Głoska w potocznym i w językoznawczym znaczeniu.

47.   Omów związek między literami a fonemami.

48.   Podaj strukturę fonemową wyrazów: dąb, więzienie, przedsiębiorstwo, nicienie, sąsiedzi, dzięcioł, ksiądz, przeniesienie, ciągnik, ciężarówka, miauknięcie.

49.   Omów najważniejsze parametry fonostatystyki.

50.   Reguły fonotaktyczne we współczesnej polszczyźnie.

51.   Kryteria klasyfikacji głosek.

52.   Co to takiego: głoska podstawowa i warianty pozycyjne (kombinatoryczne) oraz fakultatywne?

53.   Klasyfikacja samogłosek.

54.   Geneza wieloboku samogłoskowego.

55.   Omów kompleks delabialno-palatalny.

56.   Omów kompleks labio-welarny.

57.   Od czego zależy częstotliwość występowania formantu pierwszego i drugiego samogłosek?

58.   Przedstaw zależność między budową artykulacyjną a akustyczną samogłosek.

59.   Opis artykulacyjny głosek z klasy głosek stanowiących fonem /ę/.

60.   Opis artykulacyjny głosek z klasy głosek stanowiących fonem /ą/.

61.   Klasyfikacja spółgłosek (7 kryteriów).

62.   Omów klasę głosek stanowiących fonem /j/.

63.   Omów klasę głosek stanowiących fonem /ł/.

64.   Omów klasę głosek stanowiących fonem /r/.

65.   Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemów: /l/, /m/, /n/.

66.   Opis artykulacyjny głoski [ń].

67.   Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemów /f/ i /w/.

68.   Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemów /s/ i /z/.

69.   Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemów /ś/ i /sz/.

70.   Opis artykulacyjny i porównanie głosek podstawowych fonemów  /ź/ i /ż/.

71.   Porównaj głoskę /ch/ z innymi głoskami trącymi.

72.    Podaj opis artykulacyjny głosek należących do szeregu syczących.

73.   Podaj dokładny opis artykulacyjny z ułożeniem języka dla głosek [s] i [c].

74.   Opis artykulacyjny porównawczy głoski [ch] i /k/.

75.   Opis artykulacyjny 3 wariantów fakultatywnych z klasy trących w ujęciu porównawczym z odpowiednimi głoskami podstawowymi.

76.   Opis artykulacyjny głoski [c] i [dz].

77.   Opis artykulacyjny głoski [ć] i [dź].

78.   Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemów przytartych szumiących.

79.   Istota szumu i syczenia.

80.   Opis artykulacyjny głoski podstawowej i wariantu pozycyjnego fonemu /t/ i /d/.    

81.    Opis artykulacyjny głosek podstawowych fonemu /p/ i /b/.

82.    Podaj terminy równoznaczne (synonimiczne) do:  spiranty, frykatywne, afrykaty, sybilanty.

83.   Podaj terminy synonimiczne do podanych tu terminów i posłuż się przykładami: okluzywne, sonorne, obstruenty.

84.   Jakie głoski należą do rezonantów?

85.   Kiedy o spółgłosce orzekamy, że jest sonantem?

86.   Czym jest sylaba?

87.   Akcent wyrazowy w języku polskim.

88.   Rodzaje intonacji.

89.   Czym jest morfem?

90.   Czym jest formant słowotwórczy?

91.   Podaj przykłady prefiksów, sufiksów i infiksów.

92.   Przedstaw fonetykę międzywyrazową w wyrażeniach przyimkowych.

93.   Przykłady akcentu inicjalnego, proparoksytonicznego, paroksytonicznego, oksytonicznego.

94.   Podziel głoski na trwałe i nietrwałe, monosegmentalne i polisegmentalne.

95.   Szybkość rozchodzenia się fali akustycznej w powietrzu i wodzie.

96.   Iloczas głosek.

97.   Zapisz teks używając alfabetu słowiańskiego i międzynarodowego (IPA): 

/wjosna ńe należy do stabilnych pór roku. W marcu jak w garcu, kfjećeń plećeń fćąsz przeplata, trochę żimy, trochę lata. /

98.   Czym się różni zapis fonemowy od zapisu fonetycznego?

99.   Poniższy tekst przeczytaj i zapisz fonetycznie alfabetem IPA:
„ Wciąż trzeba pamiętać o zaniedbaniach dzieci wiejskich.”

100. Podaj nazwiska kilku znanych polskich językoznawców i wymień dziedziny ich

        szczególnych zainteresowań. Podaj nazwiska językoznawców zajmujących się logopedią.